งานวิจัยตีพิมพ์ในวารสาร Science เมื่อปีแล้วระบุว่าทุกปีมีขยะพลาสติกเกิดขึ้นราว 275 ล้านตันและไหลลงสู่ทะเลมากถึง 8 ล้านตัน ขยะเหล่านี้ย่อยสลายยากและหมุนเวียนอยู่ในทะเลหลายร้อยปี

นักวิทยาศาสตร์พบว่ามีนกทะเลกว่าร้อยชนิดและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในทะเลกว่า 30 ชนิดกินพลาสติกจนเป็นอันตรายถึงชีวิต โครงการสิ่งแวดล้อมของสหประชาชาติ (UNEP) ประเมินว่าแต่ละปี ขยะพลาสติกสร้างความเสียหายให้กับระบบนิเวศทางทะเลทั่วโลกถึงปีละ 2.8 แสนล้านบาท

การแก้ปัญหาขยะพลาสติกจึงกลายเป็นวาระระดับโลก UNEP เองก็เพิ่งเปิดตัวการรณรงค์เพื่อแก้ปัญหาขยะพลาสติก #CleanSeas ที่งาน World

“เราไม่สามารถเปลี่ยนโลกด้วยวิธีเดียวกับที่เราสร้างปัญหาขึ้นได้.. เราต้องเริ่มด้วยการเปลี่ยนพฤติกรรมของเราเอง ละความสะดวกสบายไปบ้าง แต่ก็ไม่ได้มากจนเกินไป และที่สำคัญคือเราต้องมีความตระหนักรู้ก่อน ว่าชีวิตประจำวันเกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมอย่างไรบ้าง เราต้องให้ความหวังกับตัวเอง และกับทุกคนว่าเราต้องเริ่มเปลี่ยนแล้ว ทันไม่ทันเราก็ทำเต็มที่ของเรา” กรณิศ ตันอังสนากุล 

เชื่อหรือไม่ว่า การใช้โทรศัพท์มือถือมีส่วนทำให้กอริลล่าเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ และการแปรงฟันอาจทำให้ป่าถูกทำลาย?

หลายปีที่ผ่านมา ปัญหาสิ่งแวดล้อมกลายเป็นหนึ่งในหัวข้อร้อนแรงระดับสากล เมื่อมนุษย์ใช้ประโยชน์จากระบบนิเวศรอบตัวโดยปราศจากการตรึกตรอง โลกจึงส่งสัญญาณเตือนแก่ผู้อาศัยในรูปแบบมหันตภัยทางธรรมชาติ ทั้งภาวะโลกร้อน ฤดูกาลเปลี่ยนแปลง และการเสื่อมโทรมของทรัพยากร สร้างผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ของสรรพชีวิตบนดาวเคราะห์สีน้ำเงินอย่างถ้วนทั่ว

ภาคอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ถูกจับตามองในฐานะต้นเหตุของปัญหา แต่กิจกรรมในชีวิตประจำวันของมนุษย์ก็ส่งเสริมการทำลายสิ่งแวดล้อมทั้งทางตรงและทางอ้อมได้ไม่แพ้กัน มาวันนี้ การดูแลรักษาสมบัติจากธรรมชาติคือหน้าที่ของทุกคน การบ่มเพาะ ‘ไลฟ์สไตล์’ เพื่อโลกอันยั่งยืนจึงเป็นกุญแจสำคัญของการเปลี่ยนแปลง

ไลฟ์สไตล์ในปัจจุบันของเราสร้างปัญหาอย่างไร สิ่งใดที่ควรลด พฤติกรรมใดที่ควรเปลี่ยน และต้องทำอย่างไรจึงจะช่วยโลกได้ทันเวลา?

ร่วมค้นหาคำตอบในรายการ 101 One-on-One กับ กรณิศ ตันอังสนากุล ReReef Co-Founder และนักวิจัยด้านธุรกิจยั่งยืน ดำเนินรายการโดย โตมร ศุขปรีชา เป็นบทสนทนาที่เล่าถึงผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมจากกิจกรรมในชีวิตประจำวัน หัวใจของการเปลี่ยนพฤติกรรม รวมถึงทางเลือกใหม่ของการใช้ชีวิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

ภาวรรณ ธนาเลิศสมบูรณ์ เรียบเรียง

ทุกวันนี้โลกมีปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมหลายเรื่อง คุณคิดว่าปัญหาใหญ่ที่สุดคืออะไร

ปัญหาใหญ่ที่ได้รับการพูดถึงมากที่สุดทั้งในระดับโลก จนมาถึงระดับภูมิภาคทวีปและระดับประเทศคือปัญหาการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ (climate change) จากภาวะโลกร้อน โลกร้อนเกิดจากก๊าซเรือนกระจก ซึ่งมาจากกิจกรรมของมนุษย์ ทั้งเรื่องของการใช้ชีวิตประจำวัน การใช้พลังงาน การเดินทาง ทั้งหมดมีส่วนในการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั้งสิ้น ถ้าถามว่าทำไมภาวะโลกร้อนถึงส่งผลกระทบรุนแรงต่อเรา อาจต้องย้อนไปดูว่าเราได้อะไรจากธรรมชาติบ้าง

สิ่งที่เราได้จากธรรมชาติคือคุณประโยชน์มากมายที่เรียกว่า ‘นิเวศบริการ’ (ecosystem

ข่าวใหญ่เมื่อปลายปีที่แล้วในแวดวงปะการังคือ งานวิจัยใหม่ที่ยืนยันว่าสารเคมีหลายชนิดที่พบในครีมกันแดดมีส่วนทำให้แนวปะการังเสื่อมโทรมลง เพราะสารเคมีเหล่านั้นฆ่าปะการังวัยอ่อน ทำลาย DNA จนปะการังไม่ขยายพันธุ์ และยังทำให้ปะการังเกิดการฟอกขาวอีกด้วย นั่นหมายความว่า เราทุกคนที่ใช้ครีมกันแดดยามเที่ยวทะเลมีส่วนทำร้ายปะการัง
​
งานวิจัยชิ้นนี้เปิดตัวออกมาในช่วงที่กำลังเกิดปรากฎการณ์ฟอกขาวระดับโลกครั้งใหญ่ที่สุดที่เริ่มต้นมาตั้งแต่ปลายปี 2014 จนถึงช่วงกลางปี 2016 สร้างความเสียหายให้กับปะการังทั่วโลกโดยเฉพาะที่ออสเตรเลีย จึงยิ่งเกิดคำถามสำคัญว่ามนุษย์จะช่วยปะการังปรับตัวกับสภาพการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศได้อย่างไรบ้าง หรือเราทุกคนกำลังยิ่งซ้ำเติมแนวปะการังที่กำลังอ่อนแอปางตาย
งานวิจัยชิ้นใหม่ยืนยันว่าสารเคมีบางชนิดที่ใช้ในครีมกันแดดมีส่วนทำให้ปะการังเสื่อมโทรมลงได้ เพราะฆ่าตัวอ่อนปะการัง ขัดขวางระบบสืบพันธุ์ และทำให้เกิดปะการังฟอกขาว ภาพโดย ดร.ทนงศักดิ์ จันทร์เมธากุล
​
นักวิจัยประมาณว่าทุกปีมีครีมกันแดดมากถึง 14,000 ตัน ที่นักท่องเที่ยวใช้ถูกชะล้างลงสู่แนวปะการังในทะเล นอกจากนี้ยังมีครีมและเครื่องสำอางเป็นจำนวนมากปนเปื้อนออกมากับท่อระบายน้ำหลังจากเราชำระล้างร่างกาย คาดกันว่าอาจมีปะการังมากถึง 1 ใน10 ของโลกที่กำลังถูกคุกคามด้วยสารเคมีเหล่านี้ เพราะแนวปะการังส่วนใหญ่เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางทะเลสำคัญที่่มีกิจกรรมของมนุษย์
สารเคมีที่นักวิจัยพบว่าฆ่าปะการังและทำให้ปะการังฟอกขาว คือ Oxybenzone (Benzophenone-3

สสารไม่เคยหายไปไหนเป็นคำกล่าวที่เหมาะสมที่สุดในกรณีของพลาสติก เพราะตั้งแต่เริ่มมีการผลิตพลาสติกออกมาใช้ราว 60 ปีที่แล้ว พลาสติก 6.3 พันล้านตันไม่เคยหายไปไหนจริงๆ และมีการนำมารีไซเคิลไม่ถึง 10% หมายความว่า พลาสติกกว่า 5 พันล้านตันกลายเป็นขยะสะสมอยู่ในสภาพแวดล้อม จนกลายเป็นวิกฤติสิ่งแวดล้อมที่สำคัญที่สุดอย่างหนึ่งของยุคนี้

แน่นอนว่าพลาสติกมีประโยชน์มากมาย และกลายเป็นวัสดุที่ได้รับความนิยมอย่างมาก เพราะมีราคาถูก ทนทาน น้ำหนักเบา จนกลายเป็นวัสดุที่ใช้อย่างแพร่หลายที่สุดในโลก 

แต่พลาสติกประเภทหนึ่งกำลังเป็นปัญหามากที่สุด และมีความจำเป็นน้อยที่สุดเช่นกัน นั่นคือพลาสติกประเภทใช้แล้วทิ้ง หรือ Single-use Plastic 

พลาสติกเหล่านี้เกิดขึ้นเพื่อตอบสนองความสะดวกสบาย และไลฟ์สไตล์แบบใหม่ของมนุษย์​ ทั้งๆ ที่ไม่ได้มีความจำเป็นแต่อย่างใด 

ลองนึกถึงถุงพลาสติก ขวดพลาสติก หลอดพลาสติก แก้วพลาสติก กล่องพลาสติก ที่มีอายุการใช้งานไม่กี่ชั่วโมง ไปจนถึงไม่กี่นาที ก่อนจะถูกโยนทิ้งกลายเป็น “ขยะ”​

เราเคยชินกับความสะดวกสบายพลาสติก และผลักภาระให้กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างคาดไม่ถึง 

ลองมาทบทวนกันดูถึงเหตุผล 9 ข้อ ทำไมเราจึงควรเลิกใช้ และปฏิเสธการสนับสนุนพลาสติกแบบใช้แล้วทิ้ง 

1

รู้หรือไม่ว่า ทุกๆ วินาที มีขวดน้ำพลาสติกถูกจำหน่ายถึง 20,000 ขวด หรือ นาทีละกว่า 1 ล้านขวด 

เฉพาะในปี 2016 มีการจำหน่ายน้ำในขวดพลาสติกถึงเกือบ 5 แสนล้านขวด ไม่ถึงครึ่งหนึ่งที่มีการรีไซเคิล และเปลี่ยนกลับมาเป็นขวดใหม่เพียงแค่ 7% เท่านั้น 

หมายความว่ามีขวดพลาสติกกว่า 2 แสนล้านขวด ถูกทิ้งในสภาพแวดล้อม จำนวนหนึ่งถูกฝังกลบ ซึ่งจะแตกตัวและปล่อยสารพิษออกมา จำนวนหนึ่งออกสู่ทะเลและแตกเป็นพลาสติกชิ้นเล็กๆ ที่เรียกว่า ไมโครพลาสติก กลายเป็นอาหารของสัตว์น้ำ และถูกส่งต่อผ่านห่วงโซ่อาหาร จนมาสู่มนุษย์ 

นอกจากปรับปรุงเรื่องประสิทธิภาพในการจัดเก็บและรีไซเคิลขวดแล้ว ต้องยอมรับว่าเราต้องลดการใช้ขวดพลาสติกลงให้มากที่สุด

ใช้เท่าที่จำเป็นและหลีกเลี่ยงการซื้อน้ำบรรจุขวดพลาสติกด้วยการพกพาขวดน้ำส่วนตัว

วิกฤติมลภาวะพลาสติกแก้ได้ หากทุกคนเริ่มเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของเราเอง 

#reduce #refuse #reuse